Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDDD) została przyjęta przez Radę UE w dniu 24 maja 2024r.
Nad regulacją pracowano ponad 4 lata. Na wdrożenie nowej dyrektywy Państwa Członkowskie mają 2 lata.
Dyrektywa prezentuje podejście kompromisowe, które przegłosowano 15 marca 2024 r. na posiedzeniu COREPER i następnie został przyjęto przez PE 24 kwietnia 2024 r. w głosowaniu plenarnym. Finalnie podwyższono progi obowiązywania dyrektywy co spowodowało zmniejszenie liczby przedsiębiorstw objętych obowiązkami z niej wynikającymi oraz wydłużenie terminów wejścia przepisów w życie.
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA CSDDD
Głównym celem CSDDD jest wprowadzenie obowiązku należytej staranności dla określonych grup przedsiębiorstw w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom prowadzenia działalności biznesowej w zakresie praw człowieka i środowiska.
CSDDD zakłada:
- Wprowadzenie obowiązku należytej staranności w odniesieniu do poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych dla przedsiębiorstw, jednostek zależnych oraz tzw. łańcucha działalności („chain of activities” – pojęcie będące kompromisem pomiędzy „łańcuchem wartości”, a „łańcuchem dostaw”);
- Zwiększenie odpowiedzialności i rozliczalności przedsiębiorstw za negatywne skutki prowadzonej przez nie działalności;
- Poprawienie dostępu do środków ochrony prawnej dla osób i podmiotów dotkniętych negatywnymi skutkami, powstałymi w wyniku działalności przedsiębiorstw;
- Nałożenie dodatkowej odpowiedzialności cywilnej za negatywne skutki swojej działalności oraz kar pieniężnych za naruszenie obowiązków w zakresie należytej staranności.
KOGO OBEJMIE CSDDD
Dyrektywa będzie dotyczyć przedsiębiorstw zarówno z krajów UE jak i spoza UE. Zgodnie z art. 2 CSDDD podmioty utworzone zgodnie z prawem kraju członkowskiego UE, które będą objęte regulacją, można podzielić na grupy:
- przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za które zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln EUR;
- przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były najwyższą spółką dominującą („ultimate parent company”) w grupie, która osiągnęła te progi;
- przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln EUR, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności.
W przypadku przedsiębiorstw spoza UE kryterium podlegania przepisom dyrektywy nie opiera się na liczbie pracowników, jest związane z generowanym obrotem netto w UE i w podobny sposób odnosi się do spółek dominujących, umów franczyzowych i licencyjnych.
Art. 30 Dyrektywy dotyczy transpozycji, czyli stopniowego podejścia do zasad dyrektywy:
- po 3 latach od wejścia w życie dyrektywy:
- przedsiębiorstwa z UE zatrudniające ponad 5000 pracowników, które odnotowały w ostatnim roku finansowym obrót netto w skali świata w wysokości ponad 1 500 mln EUR,
- przedsiębiorstwa spoza UE, które osiągnęły obrót netto wygenerowany w UE w wysokości ponad 1 500 mln EUR;
- po 4 latach od wejścia w życie dyrektywy:
- przedsiębiorstwa z UE zatrudniające ponad 3000 pracowników, które odnotowały w ostatnim roku finansowym obrót netto w skali świata w wysokości ponad 900 mln EUR;
- po 5 latach od wejścia w życie dyrektywy:
- przedsiębiorstwa z UE zatrudniające ponad 500 pracowników, które odnotowały w ostatnim roku finansowym obrót netto w skali świata w wysokości ponad 150 mln EUR,
- przedsiębiorstwa z UE nie spełniające powyższej przesłanki, ale zatrudniające ponad 250 pracowników, które odnotowały w ostatnim roku finansowym obrót netto w skali świata w wysokości ponad 40 mln EUR, z czego co najmniej 50% tego dochodu pochodzi z sektora:
- wyrobów tekstylnych, skórzanych i pokrewnych (m.in. obuwie) oraz handlu hurtowego tekstyliami, odzieżą i obuwiem;
- rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa (w tym akwakultury), produkcji artykułów spożywczych i hurtowego handlu surowcami rolnymi, żywym inwentarzem zwierzęcym, drewnem, żywnością i napojami;
- wydobywczego zasobów mineralnych niezależnie od miejsca ich wydobycia (w tym ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny, brunatny, metale i rudy metali, jak również wszystkie inne niemetaliczne minerały i produkty kamieniołomów);
- produkcji podstawowych wyrobów metalowych, pozostałych niemetalicznych wyrobów mineralnych oraz gotowych wyrobów metalowych (z wyjątkiem maszyn i urządzeń) oraz handel hurtowy surowcami mineralnymi, minerałami podstawowymi i pośrednimi produktów (w tym metali i rud metali, materiałów budowlanych, paliw, chemikalia i inne produkty pośrednie).
NOWE OBOWIĄZKI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ORAZ ORGANÓW PAŃSTWOWYCH
Zgodnie z założeniami projektu dyrektywy przedsiębiorstwa będą miały obowiązek m.in.:
- uwzględniania należytej staranności w polityce przedsiębiorstw i zarządzaniu ryzykiem (art. 5),
- identyfikacji, oceny i priorytetyzacji faktycznych i potencjalnych negatywnych skutków (art. 6 i 6a),
- zapobiegania potencjalnym negatywnym skutkom (art. 7),
- wstrzymania faktycznych negatywnych skutków (art. 8) oraz podejmowania działań naprawczych (art. 8c),
- znaczącego angażowania interesariuszy w procesie należytej staranności (art. 8d),
- wdrożenia procedur skargowych umożliwiających złożenie skarg w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących faktycznych lub potencjalnych negatywnych skutków w działalności przedsiębiorstw (art. 9),
- monitorowania skuteczności i adekwatności podejmowanych działań w zakresie należytej staranności (art. 10),
- publikowania na stronie internetowej przedsiębiorstwa sprawozdania rocznego w odniesieniu do kwestii objętych dyrektywą (art. 11),
- przyjęcia i realizacji planu transformacji na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych (art. 15).
Artykuł 22 CSDDD reguluje odpowiedzialność cywilną przedsiębiorstw za szkody, które powstaną w wyniku negatywnych skutków działalności biznesowej.
Państwa członkowskie będą zobowiązane także do powołania odpowiednich organów nadzorczych (art. 17), które będą mogły m.in. (art. 18):
- wszcząć postępowanie wyjaśniające z urzędu,
- przeprowadzać inspekcje,
- wyznaczać przedsiębiorstwom odpowiednie terminy na podjęcie działań naprawczych,
- nakazać zaprzestania naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie dyrektywy oraz podjęcia działań naprawczych,
- nałożyć kary pieniężne na przedsiębiorstwa (art. 20).
Pod tym linkiem można znaleźć więcej materiałów dotyczących Dyrektywy CSDDD oraz stanowisko polskiego rządu w tej sprawie.
