W związku z wejściem w życiu nowelizacji wspomnianej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, szereg przedsiębiorców czeka nowość w postaci konieczności wdrożenia w. w. przepisów w ramach ich organizacji.
Celem tego artykułu jest przybliżenie nowych obowiązków spoczywających na tzw. podmiotach zobowiązanych, których katalog znajduje się w art. 2 ustawy.
Adresatami regulacji są m.in.:
- banki krajowe i oddziały banków zagranicznych,
- pośrednicy ubezpieczeniowi wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń,
- instytucje pożyczkowe w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,
- kancelarie podatkowe,
- biura rachunkowe,
- pośrednicy w obrocie nieruchomościami,
- radcowie prawni, adwokaci, notariusze.
Zaznaczyć należy, że katalog obowiązków wskazany w artykule ma charakter niewyczerpujący i ma zachęcić do analizy i lektury przepisów nowelizacji i zaznaczyć w jego ocenie najważniejsze jej aspekty.
Nowe obowiązki, które na mocy nowelizacji ustawy ciążą na w. w. podmiotach to w szczególności:
- Wprowadzenia wobec klientów środków bezpieczeństwa, o których mowa w art. 34 ustawy w postaci:
- identyfikacji klienta oraz weryfikacji jego tożsamości (w sposób ustalony w art. 36 i nast.);
- identyfikacji beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu:
- weryfikacji jego tożsamości,
- ustaleniu struktury własności i kontroli – w przypadku klienta będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej;
- ocenie stosunków gospodarczych i, stosownie do sytuacji, uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru;
- bieżącym monitorowaniu stosunków gospodarczych klienta, w tym:
- analizie transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych w celu zapewnienia, że transakcje te są zgodne z wiedzą instytucji obowiązanej o kliencie, rodzaju i zakresie prowadzonej przez niego działalności oraz zgodne z ryzykiem prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanym z tym klientem,
- badaniu źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta – w przypadkach uzasadnionych okolicznościami,
- zapewnieniu, że posiadane dokumenty, dane lub informacje dotyczące stosunków gospodarczych są na bieżąco aktualizowane.
- Przechowywania dokumentacji dot. klienta i beneficjenta rzeczywistego w sposób określony w art. 49 ustawy tj. przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem lub w którym przeprowadzono transakcje okazjonalne:
- kopii dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
- dowodów potwierdzających przeprowadzone transakcje i ewidencje transakcji, obejmujące oryginalne dokumenty lub kopie dokumentów konieczne do identyfikacji transakcji;
- wyników analiz, o których mowa w art. 34 ust. 3 ustawy.
Przy czym przed upływem okresu, o którym mowa powyżej, Generalny Inspektor może zażądać przechowywania dokumentacji, przez kolejny okres nie dłuższy niż 5 lat.
- Prowadzenia wewnętrznej procedury dot. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu – wewnętrznej procedury instytucji obowiązanej, w której określa się zasady postępowania stosowane w instytucji obowiązane wymienione enumeratywnie w art. 50 ustawy.
- Zapewnienia pracownikom szkoleń z zakresu AML zgodnie z art. 52 ustawy.
- Wdrożenia procedury wewnętrznej, anonimowej dot. zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zgodnej z art. 53 ustawy.
Jak więc widać dla instytucji obowiązanych z jednej strony zbliża się termin dostosowania organizacji do wymogów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (tzw. „Dyrektywy o Ochronie Sygnalistów”) a z drugiej polski ustawodawca tą nowelizacją wprowadza już konkretny obowiązek wdrożenia procedur whistleblowingowych, jeszcze przed krajowymi przepisami wdrażającymi Dyrektywę.
Co więcej skoro polskie przepisy AML mówią o anonimowym zgłaszaniu to jest to koniecznym wydaje się być wdrożenie w instytucji obowiązanej nowoczesnych rozwiązań technologicznych (dedykowanych platform dostępnych online) które umożliwiają rzeczywiście anonimowe dokonywanie zgłoszeń naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy.
- Zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych, jeśli podmiot zobowiązany mieści się w katalogu określonym w art. 58 ustawy. Zakres danych przekazywanych w ramach rzeczonego zgłoszenia został określony w art. 59 ustawy. Termin zgłoszenia określa art. 60 ustawy.
- Przekazywania informacji organowi nadzorczemu w terminie 7 dni od dnia przyjęcia wpłaty lub dokonania wypłaty, wykonania transakcji etc., o których mowa w art. 72 ustawy, a to m.in. informacje o:
- przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro;
- wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro, z wyjątkiem:
- transferu środków pieniężnych pomiędzy rachunkiem płatniczym i rachunkiem lokaty terminowej, które należą do tego samego klienta w tej samej instytucji obowiązanej,
- krajowego transferu środków pieniężnych z innej instytucji obowiązanej,
- transakcji związanej z gospodarką własną instytucji obowiązanej, która została przeprowadzona przez instytucję obowiązaną we własnym imieniu i na własną rzecz, w tym transakcji zawartej na rynku międzybankowym,
- transakcji przeprowadzonej w imieniu lub na rzecz jednostek sektora finansów publicznych, o których mowa w 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych,
- transakcji przeprowadzonej przez bank zrzeszający banki spółdzielcze, jeżeli informacja o transakcji została przekazana przez zrzeszony bank spółdzielczy,
- przewłaszczenia na zabezpieczenie wartości majątkowych wykonanego na czas trwania umowy przewłaszczenia z instytucją obowiązaną.
Informacje te winny zawierać: identyfikator transakcji w ewidencji podmiotu, datę albo datę i godzinę przeprowadzenia transakcji, dane identyfikacyjne klienta wydającego dyspozycję lub zlecenie przeprowadzenia transakcji, posiadane dane identyfikacyjne pozostałych stron transakcji, kwotę i walutę transakcji albo wagę i próbę złota dewizowego lub platyny dewizowej będących przedmiotem transakcji, rodzaj transakcji, tytuł transakcji, sposób wydania dyspozycji lub zlecenia przeprowadzenia transakcji, numery rachunków wykorzystanych do przeprowadzenia transakcji oznaczone identyfikatorem Międzynarodowego Numeru Rachunku Bankowego (IBAN) lub identyfikatorem zawierającym kod kraju oraz numer rachunku w przypadku rachunków nieoznaczonych IBAN.
- Niezwłocznego zawiadamiania Generalnego Inspektora o przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja może mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu i wstrzymanie się z jej wykonaniem zgodnie z postanowieniami art. 86 ustawy.
Wobec powyższego, każda instytucja obowiązana winna zweryfikować, czy prowadzone przez niego działania są zgodne z nowelizacją przepisów, która częściowo weszła już w życie.
W zakresie części zmian ustawy vacatio legis jest dłuższe – część przepisów nowelizacji wejdzie w życie z dniem 31.10.2021 r., a zatem pozostało niewiele czasu na dostosowanie naszych działań w zakresie ich zgodności ze zmianą ustawy.
W razie wszelkich pytań odnośnie nowych regulacji i ich zastosowania do Twojej firmy zapraszamy do kontaktu.
