Jest kolejna wersja projektu ustawy o sygnalistach

1 sierpnia br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się kolejny projekt z dnia 12 lipca 2023 r. ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, potocznie zwanej ustawą o ochronie sygnalistów.

Gwoli przypomnienia, ustawa ta ma za zadanie wdrożyć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Dyrektywa wymaga przyjęcia regulacji prawnych związanych ze zgłaszaniem naruszeń, w tym dotyczących ochrony zgłaszających oraz trybu zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych przez podmioty prawne oraz organy publiczne.

Powyższe służyć ma lepszemu egzekwowaniu prawa i polityk Unii Europejskiej poprzez skuteczniejsze wykrywanie przypadków naruszeń, prowadzenie postępowań wyjaśniających i ściganie.

Co nowego w projekcie ustawy?

Najnowszy projekt nie wnosi wiele zmian, ale należy odnotować, że w świetle projektowanych przepisów proponuje się m.in. następujące zmiany:

• Do definicji „kontekstu związanego z pracą” – dodano zapis, że należy przez to rozumieć przeszłe, obecne lub przyszłe działania związane z wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu lub pełnienia służby w podmiocie prawnym, w ramach których uzyskano informację o naruszeniu prawa oraz istnieje możliwość doświadczenia działań odwetowych;  
• Z definicji postępowania prawnego usunięto z kolei prawo pracy, w związku z czym w świetle projektowanej definicji przez postępowanie prawne nie będzie rozumieć się postępowania toczącego się na podstawie przepisów prawa pracy.
• W art. 4 projektu ustawy, do katalogu Zgłaszających tj. osób fizycznych, które zgłaszają lub ujawniają publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą ustawa dodaje dwa nowe podmioty:

– funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

– żołnierzy.

Na koniec wskazać należy na najistotniejszą zmianę z punktu widzenia przedsiębiorców – wydłużenie vacatio legis.

Co do zasady ustawa wejdzie w życie po upływie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów. Wyjątek dotyczy m.in. obowiązku ustalenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych (art. 24 ust. 1). W tym przypadku ustawa zacznie obowiązywać po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 

To zdecydowanie zmiana na plus. Należy przypomnieć, że ostatni projekt zakładał, iż przepisy dotyczące obowiązku ustalenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych miały wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Niemniej, 14 dni to wciąż zdecydowanie za krótki czas na wdrożenie procedur zgłoszeń wewnętrznych w organizacjach zatrudniających co najmniej 50 osób. To z kolei niesienie za sobą duże ryzyko, że duża liczba przedsiębiorców nie zdąży wdrożyć na czas skutecznych procedur obsługi sygnalistów bądź wdroży procedury niezapewniające odpowiednich standardów.

---

Zachęcamy do śledzenia naszych aktualności, w których na bieżąco informujemy o zmianach prawnych m.in. z zakresu prawa pracy, RODO czy compliance.